چهارشنبه ۲۵ آبانماه ۱۴۰۱، حرم مطهر حضرت معصومه سلام ﷲ علیها

• اسباب مختلف خشم انسان
• خشم و غضب شعله ای از آتش جهنم است
• قوه غضب، برای چیست؟!
• فرق شجاعت و ترس

غضب یا خشم؛ چیزی است که در حال حاضر در جامعه وجود دارد هم در زندگی فردی و هم در زندگی اجتماعی.
در بعضی آشوب‌ها معمولا یک نفر عصبانی شده دست به کارهایی می‌زند و بعد پشیمان می‌شود؛ در زندگی فردی هم همینطور کسی مثل همسرش، فرزندش، همسایه‌اش یک کاری را انجام می‌دهد او هم عصبانی شده عکس العملی نشان می‌دهد که نباید انجام می‌داد.

یا یک وقت فردی به یک نفر فحش می‌دهد، یکی توهین می‌کند، یکی مثلا یکی را می‌زند، یکی حق یک نفر را می‌خورد؛ معمولا این چیزها اسباب خشم یا اسباب غضب است و خیلی واضح است که بگوییم: غضب شعله‌ای از آتش جهنم است و اینکه انسان در زمان غضب کاری را انجام می‌دهد که هلاکت ابدی، جهنم ابدی را برای خودش دارد…

بعضی روانشناسان می‌گویند (حالا نمیدونم حرفشان درست است یا نه)
می‌گویند: هر آدمی روزی ۵ دقیقه خُل می‌شود و آن زمانی که خُل می‌شود کارهایی آنجا می‌دهد که بعدا خودش پشیمان می‌شود که چرا این کار را انجام داده است؟! حالا این حرف درست است یا نه نمیدانم.
اما:
اصل این که بعضی آدم‌ها گاهی یک حالتی برایشان دست می‌دهد که درست زمانیکه عقلشان سر جایش نبوده کاری می‌کنند و بعدا که سر عقل می‌آیند پشیمان می‌شوند: زدن همسر، زدن فرزند، فحش دادن، اهانت کردن، مسخره کردن این‌ها اقسام خشم و غضب است. حالا یکی عصبانی می‌شود طلاق میدهد، یکی عصبانی می‌شود چاقو می‌کشد، یکی عصبانی می‌شود مثلا حرکت‌های غیرمعقول انجام می‌دهد.

اصلِ غضب و خشم، چیز خوبی است؛ خدای متعال در انسان چند قوه قرار داده که یکی از آنها قوهٔ غضب است.

قوهٔ غضب برای این است که انسان بتواند از خودش دفاع کند، دشمن را طرد و دفع کند، شخصیت خود را بتواند حفظ کند… غضب برای این چیزها است و این خیلی کار خوبی است.
هر کسی بتواند از خودش دفاع کند از زن و بچهٔ خودش دفاع کند، از کشورش دفاع کند؛ این کار خوبی است.

یعنی اصل قوهٔ غضبیه یک چیز لازم و ضروری است کما اینکه ارتش، سپاه، بسیج و نیروی انتظامی غضب کشور هستند. کشور هم غضب می‌خواهد همانطور که یک انسان باید بتواند از خودش دفاع کند کشور هم این را می‌خواهد؛ اصل کار، کار خوبی است یعنی هر کسی باید قوهٔ دفاع از خود را داشته باشد. پس: اصل غضب یا خشم خوب است

یک حدیث از پیغمبر اکرم -صلی ﷲ علیه و آله- نقل شده: هر کسی که بقاء خودش را دوست دارد (یعنی هرکسی می‌خواهد سالم بوده و عمرش طولانی باشد-گرچه بقا مخصوص آخرت است-) اما هر کسی که بقا خودش را دوست دارد، چند کار را انجام دهد: عصبانی نشود، صبح‌ها غذا بخورد و خوابش منظم باشد؛ اگر کسی این کارها را انجام دهد عمرش طولانی می‌شود.

یکی از چیزهایی که طبق فرموده پیغمبر اکرم -صلی ﷲ علیه و آله- طبق این روایت باعث طول عمر می‌شود این است که انسان عصبانی مزاج نباشد.

اما اینکه می‌گفتند قوای نفس باید معتدل باشد و تحت تدبیر عقل و شرع؛ اگر که غضب کسی این گونه بود که معتدل و تحت تدبیر عقل و شرع بود این را می‌گویند شُجاعت یا شَجاعت. شجاع کسی است که غضب دارد اما غضب او معتدل و به جاست.

اگر کسی غضبش از این حد{شرع و اعتدال} فراتر بود یعنی مطابق با شرع نبود به آن «خشم» یا «شَرَح» می‌گوییم و اگر کمتر از آن مقدار بود، می‌شود «ترس» و ما قصد داریم در همین مورد (که مطابق شرع نیست) بحث کنیم
پس: آن که غضبش از اعتدال کمتر است می‌شود انسان ترسو

بعنوان مثال امام خمینی^(ره) اینگونه بود که می‌گوید:
«زمانی که مرا گرفتند ببرند تهران، وقتی بین قم و تهران کنار دریاچه نمک رسیدند، ماشین منحرف شد و به سمت دریاچه نمک رفت و من یقین کردم که می‌خواهند مرا در دریاچه نمک بکشند… و بعد ماشین باز مقداری حرکت کرد، دوباره برگشت آمد به جاده… اینبار یقین کردم که نه نمی‌خواهند بکشند. آن زمانی که یقین داشتم می‌خواهند بکشند و حالا که یقین داشتم نمی‌خواهند بکشند. هیچ فرقی برایم نکرد».
این را میگوییم: «انسان شجاع» و آدمی که غضبش مطابق با عقل و شرع است.

اما متاسفانه برخی مواقع، پا از این حد بالاتر گذاشته می‌شود که جلسه بعد ذکر می‌کنیم.